Küresel Isınma - İklim Değişikliği

Merhaba,

Twitter ve kendi bloğumdan ingilizce paylaştığım bazı noktaları paylaşmak zorundayım. Kendimle yaşayabilmem için bunu yapmalıyım. Durumu ve olacakları anlayabilen her bireyin diğerlerine anlatması gereken insanı bir sorumluluk olduğunu düşünüyorum.

Küresel Isınma veya İklim Değişikliği isimleriyle anılan nedir?

Öncelikle isimlendirmeden başlayacak olursak; bunun adı İklimin Çöküşüdür! Küresel Isınma veya İklim Değişikliği isimlerdirmesi tamamiyle yanlış olduğu halde, ilk isimlendirme olması ve insanların neden bahsedildiğini anlayabilmesi için değiştirilmemiştir.

Nasa başta olmak üzere yüzlerce bilim adamının ortak olarak imza attıkları ve anlaştıkları nokta şudur : İklim Çöküyor!

İkinci yanlış anlaşılma ise, dünyanın ısınacağı yani havanın sıcak olacağının anlaşılmasıdır. Oysa, tam tersi olacaktır ve olmaya başlamıştır. Hava soğuyacaktır. Dondurucu derecede soğuyacaktır. Toprak donacaktır.

Sizleri bir yığın teknik bilgiyle bunaltmadan kısaca özetlemek istiyorum. Aslında referanslar oldukça fazladır fakat okuyacağınızı sanmadığımdan, en sonda da birkaç referans bırakacağım. Yine de detayları okuyup öğrenmenizi ve çevrenize öğretmenizi dilerim.

Sanayi devriminden günümüze değin, toplam ısınma 1 C dereceye ulaşmak üzeredir (+0.87 C). Bu derece buzulların erimesine ve deniz seviyesinin artmasına yeterlidir. Bu etki en yoğun şekilde gulf stream'de (Atlas Okyanusunda başlayıp, Meksika Körfezinden, İsveç kıyılarına değin ulaşan sıcak su akıntısı) görülür. Etkileri saymakla bitmeyecek derecede çoktur. Temel etkileri şunlardır : Deniz suyu sıcaklığının düşmesine neden olur. Sıcaklık düştükçe gezegenimizin oksijen ihtiyacının %75-80'ini karşılayan fitoplankton'ların (phytoplankton) ölmeye başlamasına neden olur. (fitoplankton: bitkisel plankton'dur. Koloniler halinde suya asılı yaşayan tek hücreli mikroskobik deniz canlılarıdır) Failing phytoplankton, failing oxygen: Global warming disaster could suffocate life on planet Earth İşler bu kadar basit değil elbette. Eko-sistem dediğimiz sistemin işleyişi inanılmaz karmaşıktır. Kitaplar dolusu okusanız bir bölümünü öğreniyorsunuz çünkü halen anlaşılmayan ve üzerinde çalışılan onlarca - yüzlerce detay konu var.

Isınmaya neden olan sera gazı etkisi sebep olduğuna göre, biraz da o tarafa bakalım. Sera gazları, co2 (karbon dioksit), ch4 (metan), o3 (ozon) dur. Atmosferdeki miktarlarının artması greenhouse effect yani sera gazı etkisi olarak tarif edilir. Yeryüzü ile Atmosferlerin üst katmanları arasında ısı sıkışmasına neden olur. Albedo düşmeye başlar. (Buzullar, güneşten gelen ısı ve ışınların yansıtılmasına neden olur. Buzullar eridikçe dünya daha koyu bir yere dönüşür ve albedo; yansıtma derecesi azalır). Böylece önce kimi bölgelerde ısı artarken, kimi bölgelerde düşer. Kimi bölgeler yoğun yağış alırken, kimi bölgeler kuraklaşır. Bunlar ilk +1 derece içinde yaşanır.

2 dereceye vardığımızda ki şu anki kirletme miktarımız aynı kalırsa 5-10 yıl gibi bir sürede ulaşacağız. Öncelikle su taşkınları ile tanışacağız. Kıyı şehirler su altında kalmaya başlayacak. Ardından tahıllarımız, tarım kaybolacak. Bitki örtüsünün yarsına yakınını kaybedeceğiz. Memeli hayvanların üçte biri ölecek.

Buzulların erimesi, ısının dengelenmesi ile sonuçlanacağından okyanus akıntılarının durmasına neden olacak. Deniz akıntılarının durması demek iklim hareketinin de durması demektir. (Termodinamik dengelenme). Biriken sera gazları hem güneş ışınlarını engelleyecek hem de yastık görevi göreceğinden hava ısının ani olarak düşmeye başladığına ve 2030'lu yıllarda -30 ve ardından -50, -60 derecelerin ölçülmeye başlandığına tanıklık edeceğiz.

Melting Arctic Sea Ice and Ocean Circulationhttps://scied.ucar.edu/longcontent/melting-arctic-sea-ice-and-ocean-circulation

Crippled Atlantic currents triggered ice age climate changehttp://www.sciencemag.org/news/2016/06/crippled-atlantic-conveyor-triggered-ice-age-climate-change

NASA | The Ocean: A Driving Force for Weather and Climate
https://www.youtube.com/watch?v=6vgvTeuoDWY

NASA | The Arctic and the Antarctic Respond in Opposite Wayshttps://www.youtube.com/watch?v=J_WWXGGWZBE

The Gulf Stream Explained

https://www.youtube.com/watch?v=UuGrBhK2c7U

Bu noktada aklımız başımıza gelse ve artık atmosferi kirletmeyi durdurursak dahi iklim çöküşü devam edecek. Ne zaman dengeye gelebileceğini kimse henüz hesap edemiyor. Yalnızca tedirginlikle on yıllar alabilir denebiliyor.

3 ve 4 dereceler, 2 dereceye ulaştıktan sonra inanılmaz hızlı olacak. Bitki örtüsünü tamamen kaybedeceğiz. Dünya kar topuna dönecek. Memeliler, buzul etkisindeki soğuklara dayanamayacak ve onlar da ölecekler.

Hava soğudukça, bizler ısınmak için daha fazla kömür (CO2), doğal gaz(CH4) kullanarak; daha fazla karbondioksit ve metan salınımına devam edecek olursak; önümüzdeki 10 - 25 yılda yaşanacak olanlar 5 - 10 yıla kadar düşebilir!

Peki ne yapabiliriz?

Yenilebilir enerji kaynaklarına geçişi çok ama cidden çok fazla hızlandırmalıyız.
Bu kolay bir iş değil. Bu nedenle İngilizce olarak bir çok çevrede paylaştığım önerimi burada paylaşmak istiyorum. Küçük gruplar kuralım. Fikirler üretelim. Üniversiteler, Liseler, Şirketler vs. Birbirimizle paylaşabileceğimiz portalları kullanalım. Dönüşümü pratik, ucuz ve en hızlı yapacak yöntemleri el birliği ile bulalım. Fakat yine de bu yeterli değildir. Aynı zamanda atmosferdeki karbondioksit ve metan seviyesini düşürmek zorundayız. Bunun için çeşitli fikirler var. Bir tanesi de bana ait. Bir dizi bakteri ile yapılabilir. Üretimi hızlı ve ucuz. Yüksek teknoloji gerektirmediğinden tüm ülkeler tarafından kolaylıkla uygulanabilir. Fakat bazı önemli laboratuvarlar ve üniversiteler tarafından test edilmeli.Sizlerin, hepimizin fikirlerine ihtiyaç var.

Karbondioksiti şekere çeviren Bakteri ile ilgili makale Nisan 2016 yılında paylaşılmıştı. CO2-fixing one-carbon metabolism in a cellulose-degrading bacterium Clostridium thermocellum Wei Xionga, Paul P. Linb, Lauren Magnussona, Lisa Warnerc, James C. Liaob,d, Pin-Ching Manessa,1, and Katherine J. Choua,1

Bu temel alınabilecek müthiş bir çalışmadır. Ancak CH4 ile ilgili çalışmalarla desteklenip greenhouse efekt etkisinin azaltılmasına ihtiyaç vardır. Ayrıca dünya genelinde ücretsiz olarak paylaşılıp üretilmesinin desteklenmesi gerektiğine inanıyorum.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına (güneş, rüzgar, deniz dalgaları vs) geçmemiz yalnızca gezegenimizi ve üzerinde yaşayan biz dahil milyonlarca canlıyı kurtarmakla kalmayacak aynı zamanda olağanüstü yan etkileri olacaktır. Örneğin, petrolün kullanımdan kaldırılması, ülkelerin lokalleşmesine ve ekonomilerinin global pazarın baskılarından kurtulmasını sağlayacaktır. Tarımın, global değil lokal ve doğal tekniklerle uygulanmasını sağlayacak ve de zamanla elektrikli makineli tarım ile birlikte insan gücüyle doğal tarıma doğru ilerlemeyi de hızlandıracaktır. Doğala doğru atılan ilk adım; ardından doğal ve temiz birçok adımı tetikleyecektir. Süpermarketler yerine yerel pazarlar ve yerel ürünler insanlara daha doğal ve tercih edilesi gelmeye başlayacaktır. Yerelleşme ve temiz enerjili makinelerin ve enerjinin kullanımının yaygınlaşması her ülkenin kendi içinde daha rahat kalkınmasına veya farklı bir deyişle kendi kendine yeter haline gelmesini sağlayacaktır. Elektrikli araçların kolaylıkla imal ediliyor olması uluslararası ticaretin baskını kendiliğinden kaldıracak fakat büyük markaların küçülmesine neden olacaktır. Bu gelişmeler banka ve finansman sektörüne de yansıyacaktır. Bankaların küçülmesine ve yerelleşmesine neden olacak; ardından ülkeler arası tek para birimi kendiliğinden tarihe karışacaktır. Ekonominin kurallarının yeniden belirlenmesi ülkelerin gelişmesinde GDP'nin tek sonuç olması durumu baskısına son verecektir. İşsizlik kendiliğinden tarihe karışan bir kavram haline gelecektir. 

Tek bir temel değişiklik ardından milyonlarca değişimin gelmesini sağlayacaktır!   

Lütfen farkındalığınızı arttırın. Sonra çevrenizin farkındalığını arttırın.
Geleceğimiz, çocuklarımız ve hayatlarımız için elinizden geleni yapın. 
Yenilebilir ve temiz enerjiye geçişimizi hızlandırmanın yollarını arayın.
Bu geçiş, bizleri global ekonominin baskısından, fakirleştirmesinden, kirletmesinden, öldürmesinden kurtaracaktır! 

Tüketim ve kültürel alışkanlıklarınızı mutlaka değiştirin!  Azaltın!


Umutla..

ftp://aftp.cmdl.noaa.gov/products/trends/co2/co2_mm_mlo.txt

# --------------------------------------------------------------------
# USE OF NOAA ESRL DATA
# 
# These data are made freely available to the public and the
# scientific community in the belief that their wide dissemination
# will lead to greater understanding and new scientific insights.
# The availability of these data does not constitute publication
# of the data.  NOAA relies on the ethics and integrity of the user to
# insure that ESRL receives fair credit for their work.  If the data 
# are obtained for potential use in a publication or presentation, 
# ESRL should be informed at the outset of the nature of this work.  
# If the ESRL data are essential to the work, or if an important 
# result or conclusion depends on the ESRL data, co-authorship
# may be appropriate.  This should be discussed at an early stage in
# the work.  Manuscripts using the ESRL data should be sent to ESRL
# for review before they are submitted for publication so we can
# insure that the quality and limitations of the data are accurately
# represented.
# 
# Contact:   Pieter Tans (303 497 6678; pieter.tans@noaa.gov)
# 
# File Creation:  Wed Jan 11 12:08:35 2017
# 
# RECIPROCITY
# 
# Use of these data implies an agreement to reciprocate.
# Laboratories making similar measurements agree to make their
# own data available to the general public and to the scientific
# community in an equally complete and easily accessible form.
# Modelers are encouraged to make available to the community,
# upon request, their own tools used in the interpretation
# of the ESRL data, namely well documented model code, transport
# fields, and additional information necessary for other
# scientists to repeat the work and to run modified versions.
# Model availability includes collaborative support for new
# users of the models.
# --------------------------------------------------------------------
#  
#  
# See www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/ for additional details.
#  
# Data from March 1958 through April 1974 have been obtained by C. David Keeling
# of the Scripps Institution of Oceanography (SIO) and were obtained from the
# Scripps website (scrippsco2.ucsd.edu).
#
# The "average" column contains the monthly mean CO2 mole fraction determined
# from daily averages.  The mole fraction of CO2, expressed as parts per million
# (ppm) is the number of molecules of CO2 in every one million molecules of dried
# air (water vapor removed).  If there are missing days concentrated either early
# or late in the month, the monthly mean is corrected to the middle of the month
# using the average seasonal cycle.  Missing months are denoted by -99.99.
# The "interpolated" column includes average values from the preceding column
# and interpolated values where data are missing.  Interpolated values are
# computed in two steps.  First, we compute for each month the average seasonal
# cycle in a 7-year window around each monthly value.  In this way the seasonal
# cycle is allowed to change slowly over time.  We then determine the "trend"
# value for each month by removing the seasonal cycle; this result is shown in
# the "trend" column.  Trend values are linearly interpolated for missing months.
# The interpolated monthly mean is then the sum of the average seasonal cycle
# value and the trend value for the missing month.
#
# NOTE: In general, the data presented for the last year are subject to change, 
# depending on recalibration of the reference gas mixtures used, and other quality
# control procedures. Occasionally, earlier years may also be changed for the same
# reasons.  Usually these changes are minor.
#
# CO2 expressed as a mole fraction in dry air, micromol/mol, abbreviated as ppm
#
#  (-99.99 missing data;  -1 no data for #daily means in month)
#
#            decimal     average   interpolated    trend    #days
#             date                             (season corr)
1958   3    1958.208      315.71      315.71      314.62     -1
1958   4    1958.292      317.45      317.45      315.29     -1
1958   5    1958.375      317.50      317.50      314.71     -1
1958   6    1958.458      -99.99      317.10      314.85     -1
1958   7    1958.542      315.86      315.86      314.98     -1
1958   8    1958.625      314.93      314.93      315.94     -1
1958   9    1958.708      313.20      313.20      315.91     -1
1958  10    1958.792      -99.99      312.66      315.61     -1
1958  11    1958.875      313.33      313.33      315.31     -1
1958  12    1958.958      314.67      314.67      315.61     -1
1959   1    1959.042      315.62      315.62      315.70     -1
1959   2    1959.125      316.38      316.38      315.88     -1
1959   3    1959.208      316.71      316.71      315.62     -1
1959   4    1959.292      317.72      317.72      315.56     -1
1959   5    1959.375      318.29      318.29      315.50     -1
1959   6    1959.458      318.15      318.15      315.92     -1
1959   7    1959.542      316.54      316.54      315.66     -1
1959   8    1959.625      314.80      314.80      315.81     -1
1959   9    1959.708      313.84      313.84      316.55     -1
1959  10    1959.792      313.26      313.26      316.19     -1
1959  11    1959.875      314.80      314.80      316.78     -1
1959  12    1959.958      315.58      315.58      316.52     -1
1960   1    1960.042      316.43      316.43      316.51     -1
1960   2    1960.125      316.97      316.97      316.47     -1
1960   3    1960.208      317.58      317.58      316.49     -1
1960   4    1960.292      319.02      319.02      316.86     -1
1960   5    1960.375      320.03      320.03      317.24     -1
1960   6    1960.458      319.59      319.59      317.36     -1
1960   7    1960.542      318.18      318.18      317.30     -1
1960   8    1960.625      315.91      315.91      316.92     -1
1960   9    1960.708      314.16      314.16      316.87     -1
1960  10    1960.792      313.83      313.83      316.76     -1
1960  11    1960.875      315.00      315.00      316.98     -1
1960  12    1960.958      316.19      316.19      317.13     -1
1961   1    1961.042      316.93      316.93      317.03     -1
1961   2    1961.125      317.70      317.70      317.28     -1
1961   3    1961.208      318.54      318.54      317.47     -1
1961   4    1961.292      319.48      319.48      317.27     -1
1961   5    1961.375      320.58      320.58      317.70     -1
1961   6    1961.458      319.77      319.77      317.48     -1
1961   7    1961.542      318.57      318.57      317.70     -1
1961   8    1961.625      316.79      316.79      317.80     -1
1961   9    1961.708      314.80      314.80      317.49     -1
1961  10    1961.792      315.38      315.38      318.35     -1
1961  11    1961.875      316.10      316.10      318.13     -1
1961  12    1961.958      317.01      317.01      317.94     -1
1962   1    1962.042      317.94      317.94      318.06     -1
1962   2    1962.125      318.56      318.56      318.11     -1
1962   3    1962.208      319.68      319.68      318.57     -1
1962   4    1962.292      320.63      320.63      318.45     -1
1962   5    1962.375      321.01      321.01      318.20     -1
1962   6    1962.458      320.55      320.55      318.27     -1
1962   7    1962.542      319.58      319.58      318.67     -1
1962   8    1962.625      317.40      317.40      318.48     -1
1962   9    1962.708      316.26      316.26      319.03     -1
1962  10    1962.792      315.42      315.42      318.33     -1
1962  11    1962.875      316.69      316.69      318.62     -1
1962  12    1962.958      317.69      317.69      318.61     -1
1963   1    1963.042      318.74      318.74      318.91     -1
1963   2    1963.125      319.08      319.08      318.68     -1
1963   3    1963.208      319.86      319.86      318.69     -1
1963   4    1963.292      321.39      321.39      319.09     -1
1963   5    1963.375      322.25      322.25      319.39     -1
1963   6    1963.458      321.47      321.47      319.16     -1
1963   7    1963.542      319.74      319.74      318.77     -1
1963   8    1963.625      317.77      317.77      318.83     -1
1963   9    1963.708      316.21      316.21      319.06     -1
1963  10    1963.792      315.99      315.99      319.00     -1
1963  11    1963.875      317.12      317.12      319.10     -1
1963  12    1963.958      318.31      318.31      319.25     -1
1964   1    1964.042      319.57      319.57      319.67     -1
1964   2    1964.125      -99.99      320.07      319.61     -1
1964   3    1964.208      -99.99      320.73      319.55     -1
1964   4    1964.292      -99.99      321.77      319.48     -1
1964   5    1964.375      322.25      322.25      319.42     -1
1964   6    1964.458      321.89      321.89      319.69     -1
1964   7    1964.542      320.44      320.44      319.58     -1
1964   8    1964.625      318.70      318.70      319.81     -1
1964   9    1964.708      316.70      316.70      319.56     -1
1964  10    1964.792      316.79      316.79      319.78     -1
1964  11    1964.875      317.79      317.79      319.72     -1
1964  12    1964.958      318.71      318.71      319.59     -1
1965   1    1965.042      319.44      319.44      319.48     -1
1965   2    1965.125      320.44      320.44      319.97     -1
1965   3    1965.208      320.89      320.89      319.65     -1
1965   4    1965.292      322.13      322.13      319.80     -1
1965   5    1965.375      322.16      322.16      319.36     -1
1965   6    1965.458      321.87      321.87      319.65     -1
1965   7    1965.542      321.39      321.39      320.51     -1
1965   8    1965.625      318.81      318.81      319.93     -1
1965   9    1965.708      317.81      317.81      320.68     -1
1965  10    1965.792      317.30      317.30      320.36     -1
1965  11    1965.875      318.87      318.87      320.87     -1
1965  12    1965.958      319.42      319.42      320.26     -1
1966   1    1966.042      320.62      320.62      320.63     -1
1966   2    1966.125      321.59      321.59      321.10     -1
1966   3    1966.208      322.39      322.39      321.16     -1
1966   4    1966.292      323.87      323.87      321.51     -1
1966   5    1966.375      324.01      324.01      321.18     -1
1966   6    1966.458      323.75      323.75      321.52     -1
1966   7    1966.542      322.39      322.39      321.49     -1
1966   8    1966.625      320.37      320.37      321.50     -1
1966   9    1966.708      318.64      318.64      321.54     -1
1966  10    1966.792      318.10      318.10      321.18     -1
1966  11    1966.875      319.79      319.79      321.84     -1
1966  12    1966.958      321.08      321.08      321.95     -1
1967   1    1967.042      322.07      322.07      322.07     -1
1967   2    1967.125      322.50      322.50      321.94     -1
1967   3    1967.208      323.04      323.04      321.72     -1
1967   4    1967.292      324.42      324.42      322.05     -1
1967   5    1967.375      325.00      325.00      322.27     -1
1967   6    1967.458      324.09      324.09      321.94     -1
1967   7    1967.542      322.55      322.55      321.66     -1
1967   8    1967.625      320.92      320.92      322.04     -1
1967   9    1967.708      319.31      319.31      322.19     -1
1967  10    1967.792      319.31      319.31      322.36     -1
1967  11    1967.875      320.72      320.72      322.78     -1
1967  12    1967.958      321.96      321.96      322.86     -1
1968   1    1968.042      322.57      322.57      322.55     -1
1968   2    1968.125      323.15      323.15      322.56     -1
1968   3    1968.208      323.89      323.89      322.59     -1
1968   4    1968.292      325.02      325.02      322.73     -1
1968   5    1968.375      325.57      325.57      322.87     -1
1968   6    1968.458      325.36      325.36      323.20     -1
1968   7    1968.542      324.14      324.14      323.25     -1
1968   8    1968.625      322.03      322.03      323.15     -1
1968   9    1968.708      320.41      320.41      323.31     -1
1968  10    1968.792      320.25      320.25      323.32     -1
1968  11    1968.875      321.31      321.31      323.32     -1
1968  12    1968.958      322.84      322.84      323.69     -1
1969   1    1969.042      324.00      324.00      323.98     -1
1969   2    1969.125      324.42      324.42      323.89     -1
1969   3    1969.208      325.64      325.64      324.41     -1
1969   4    1969.292      326.66      326.66      324.35     -1
1969   5    1969.375      327.34      327.34      324.57     -1
1969   6    1969.458      326.76      326.76      324.63     -1
1969   7    1969.542      325.88      325.88      325.08     -1
1969   8    1969.625      323.67      323.67      324.80     -1
1969   9    1969.708      322.38      322.38      325.28     -1
1969  10    1969.792      321.78      321.78      324.84     -1
1969  11    1969.875      322.85      322.85      324.78     -1
1969  12    1969.958      324.11      324.11      324.88     -1
1970   1    1970.042      325.03      325.03      325.04     -1
1970   2    1970.125      325.99      325.99      325.42     -1
1970   3    1970.208      326.87      326.87      325.69     -1
1970   4    1970.292      328.13      328.13      325.86     -1
1970   5    1970.375      328.07      328.07      325.27     -1
1970   6    1970.458      327.66      327.66      325.52     -1
1970   7    1970.542      326.35      326.35      325.51     -1
1970   8    1970.625      324.69      324.69      325.76     -1
1970   9    1970.708      323.10      323.10      325.93     -1
1970  10    1970.792      323.16      323.16      326.15     -1
1970  11    1970.875      323.98      323.98      325.96     -1
1970  12    1970.958      325.13      325.13      326.06     -1
1971   1    1971.042      326.17      326.17      326.25     -1
1971   2    1971.125      326.68      326.68      326.10     -1
1971   3    1971.208      327.18      327.18      325.94     -1
1971   4    1971.292      327.78      327.78      325.47     -1
1971   5    1971.375      328.92      328.92      326.11     -1
1971   6    1971.458      328.57      328.57      326.40     -1
1971   7    1971.542      327.34      327.34      326.45     -1
1971   8    1971.625      325.46      325.46      326.49     -1
1971   9    1971.708      323.36      323.36      326.19     -1
1971  10    1971.792      323.57      323.57      326.58     -1
1971  11    1971.875      324.80      324.80      326.82     -1
1971  12    1971.958      326.01      326.01      327.02     -1
1972   1    1972.042      326.77      326.77      326.85     -1
1972   2    1972.125      327.63      327.63      327.04     -1
1972   3    1972.208      327.75      327.75      326.53     -1
1972   4    1972.292      329.72      329.72      327.42     -1
1972   5    1972.375      330.07      330.07      327.23     -1
1972   6    1972.458      329.09      329.09      326.92     -1
1972   7    1972.542      328.05      328.05      327.20     -1
1972   8    1972.625      326.32      326.32      327.37     -1
1972   9    1972.708      324.93      324.93      327.76     -1
1972  10    1972.792      325.06      325.06      328.06     -1
1972  11    1972.875      326.50      326.50      328.50     -1
1972  12    1972.958      327.55      327.55      328.55     -1
1973   1    1973.042      328.54      328.54      328.58     -1
1973   2    1973.125      329.56      329.56      328.86     -1
1973   3    1973.208      330.30      330.30      328.99     -1
1973   4    1973.292      331.50      331.50      329.14     -1
1973   5    1973.375      332.48      332.48      329.62     -1
1973   6    1973.458      332.07      332.07      329.94     -1
1973   7    1973.542      330.87      330.87      330.05     -1
1973   8    1973.625      329.31      329.31      330.42     -1
1973   9    1973.708      327.51      327.51      330.45     -1
1973  10    1973.792      327.18      327.18      330.24     -1
1973  11    1973.875      328.16      328.16      330.16     -1
1973  12    1973.958      328.64      328.64      329.66     -1
1974   1    1974.042      329.35      329.35      329.45     -1
1974   2    1974.125      330.71      330.71      330.12     -1
1974   3    1974.208      331.48      331.48      330.20     -1
1974   4    1974.292      332.65      332.65      330.26     -1
1974   5    1974.375      333.20      333.20      330.27     14
1974   6    1974.458      332.16      332.16      329.94     26
1974   7    1974.542      331.07      331.07      330.23     24
1974   8    1974.625      329.12      329.12      330.26     27
1974   9    1974.708      327.32      327.32      330.28     24
1974  10    1974.792      327.28      327.28      330.36     24
1974  11    1974.875      328.30      328.30      330.28     27
1974  12    1974.958      329.58      329.58      330.55     28
1975   1    1975.042      330.73      330.73      330.89     29
1975   2    1975.125      331.46      331.46      330.93     26
1975   3    1975.208      331.90      331.90      330.54     18
1975   4    1975.292      333.17      333.17      330.67     25
1975   5    1975.375      333.94      333.94      330.98     28
1975   6    1975.458      333.45      333.45      331.20     26
1975   7    1975.542      331.98      331.98      331.12     24
1975   8    1975.625      329.95      329.95      331.11     24
1975   9    1975.708      328.50      328.50      331.48     23
1975  10    1975.792      328.35      328.35      331.46     12
1975  11    1975.875      329.37      329.37      331.41     19
1975  12    1975.958      -99.99      330.59      331.60      0
1976   1    1976.042      331.59      331.59      331.79     20
1976   2    1976.125      332.75      332.75      332.20     22
1976   3    1976.208      333.52      333.52      332.04     20
1976   4    1976.292      334.64      334.64      332.13     19
1976   5    1976.375      334.77      334.77      331.84     22
1976   6    1976.458      334.00      334.00      331.65     17
1976   7    1976.542      333.06      333.06      332.14     16
1976   8    1976.625      330.68      330.68      331.88     23
1976   9    1976.708      328.95      328.95      331.94     13
1976  10    1976.792      328.75      328.75      331.92     20
1976  11    1976.875      330.15      330.15      332.29     25
1976  12    1976.958      331.63      331.63      332.66     20
1977   1    1977.042      332.66      332.66      332.76     24
1977   2    1977.125      333.13      333.13      332.51     19
1977   3    1977.208      334.95      334.95      333.35     23
1977   4    1977.292      336.13      336.13      333.51     21
1977   5    1977.375      336.93      336.93      333.98     20
1977   6    1977.458      336.16      336.16      333.80     22
1977   7    1977.542      334.88      334.88      334.02     21
1977   8    1977.625      332.56      332.56      333.91     18
1977   9    1977.708      331.29      331.29      334.36     19
1977  10    1977.792      331.27      331.27      334.52     23
1977  11    1977.875      332.41      332.41      334.64     21
1977  12    1977.958      333.60      333.60      334.61     26
1978   1    1978.042      334.95      334.95      335.01     22
1978   2    1978.125      335.25      335.25      334.58     25
1978   3    1978.208      336.66      336.66      335.00     28
1978   4    1978.292      337.69      337.69      335.06     18
1978   5    1978.375      338.03      338.03      335.06     26
1978   6    1978.458      338.01      338.01      335.59     17
1978   7    1978.542      336.41      336.41      335.57     22
1978   8    1978.625      334.41      334.41      335.87     19
1978   9    1978.708      332.37      332.37      335.51     17
1978  10    1978.792      332.41      332.41      335.68     23
1978  11    1978.875      333.75      333.75      335.99     24
1978  12    1978.958      334.90      334.90      335.88     27
1979   1    1979.042      336.14      336.14      336.22     27
1979   2    1979.125      336.69      336.69      336.01     26
1979   3    1979.208      338.27      338.27      336.54     21
1979   4    1979.292      338.96      338.96      336.24     21
1979   5    1979.375      339.21      339.21      336.21     12
1979   6    1979.458      339.26      339.26      336.84     19
1979   7    1979.542      337.54      337.54      336.72     26
1979   8    1979.625      335.75      335.75      337.24     23
1979   9    1979.708      333.98      333.98      337.20     19
1979  10    1979.792      334.19      334.19      337.53     24
1979  11    1979.875      335.31      335.31      337.57     27
1979  12    1979.958      336.81      336.81      337.79     22
1980   1    1980.042      337.90      337.90      338.09     29
1980   2    1980.125      338.34      338.34      337.82     26
1980   3    1980.208      340.01      340.01      338.43     25
1980   4    1980.292      340.93      340.93      338.30     24
1980   5    1980.375      341.48      341.48      338.43     25
1980   6    1980.458      341.33      341.33      338.84     22
1980   7    1980.542      339.40      339.40      338.54     21
1980   8    1980.625      337.70      337.70      339.12     17
1980   9    1980.708      336.19      336.19      339.33     17
1980  10    1980.792      336.15      336.15      339.42     25
1980  11    1980.875      337.27      337.27      339.42     24
1980  12    1980.958      338.32      338.32      339.26     19
1981   1    1981.042      339.29      339.29      339.38     28
1981   2    1981.125      340.55      340.55      339.93     25
1981   3    1981.208      341.61      341.61      340.06     25
1981   4    1981.292      342.53      342.53      339.94     24
1981   5    1981.375      343.03      343.03      339.98     30
1981   6    1981.458      342.54      342.54      340.07     25
1981   7    1981.542      340.78      340.78      339.92     24
1981   8    1981.625      338.44      338.44      339.86     26
1981   9    1981.708      336.95      336.95      340.17     27
1981  10    1981.792      337.08      337.08      340.43     28
1981  11    1981.875      338.58      338.58      340.74     25
1981  12    1981.958      339.88      339.88      340.79     19
1982   1    1982.042      340.96      340.96      341.10     27
1982   2    1982.125      341.73      341.73      341.10     23
1982   3    1982.208      342.82      342.82      341.21     18
1982   4    1982.292      343.97      343.97      341.37      8
1982   5    1982.375      344.63      344.63      341.56     26
1982   6    1982.458      343.79      343.79      341.35     26
1982   7    1982.542      342.32      342.32      341.55     28
1982   8    1982.625      340.09      340.09      341.51     24
1982   9    1982.708      338.28      338.28      341.47     21
1982  10    1982.792      338.29      338.29      341.65     26
1982  11    1982.875      339.60      339.60      341.73     25
1982  12    1982.958      340.90      340.90      341.79     26
1983   1    1983.042      341.68      341.68      341.84     28
1983   2    1983.125      342.90      342.90      342.32     24
1983   3    1983.208      343.33      343.33      341.82     26
1983   4    1983.292      345.25      345.25      342.67     24
1983   5    1983.375      346.03      346.03      342.87     28
1983   6    1983.458      345.63      345.63      343.15     20
1983   7    1983.542      344.19      344.19      343.44     20
1983   8    1983.625      342.27      342.27      343.66     16
1983   9    1983.708      340.35      340.35      343.49     15
1983  10    1983.792      340.38      340.38      343.72     20
1983  11    1983.875      341.59      341.59      343.71     26
1983  12    1983.958      343.05      343.05      343.96     19
1984   1    1984.042      344.10      344.10      344.20     23
1984   2    1984.125      344.79      344.79      344.22     23
1984   3    1984.208      345.52      345.52      344.09     19
1984   4    1984.292      -99.99      346.84      344.27      2
1984   5    1984.375      347.63      347.63      344.45     21
1984   6    1984.458      346.97      346.97      344.51     21
1984   7    1984.542      345.53      345.53      344.77     21
1984   8    1984.625      343.55      343.55      344.95     12
1984   9    1984.708      341.40      341.40      344.58     14
1984  10    1984.792      341.67      341.67      345.00     12
1984  11    1984.875      343.10      343.10      345.20     18
1984  12    1984.958      344.70      344.70      345.57     12
1985   1    1985.042      345.21      345.21      345.31     23
1985   2    1985.125      346.16      346.16      345.61     17
1985   3    1985.208      347.74      347.74      346.37     16
1985   4    1985.292      348.33      348.33      345.79     19
1985   5    1985.375      349.06      349.06      345.91     24
1985   6    1985.458      348.38      348.38      345.93     23
1985   7    1985.542      346.72      346.72      345.90     18
1985   8    1985.625      345.02      345.02      346.35     18
1985   9    1985.708      343.27      343.27      346.40     25
1985  10    1985.792      343.13      343.13      346.42     20
1985  11    1985.875      344.49      344.49      346.61     22
1985  12    1985.958      345.88      345.88      346.81     25
1986   1    1986.042      346.56      346.56      346.59     23
1986   2    1986.125      347.28      347.28      346.74     25
1986   3    1986.208      348.01      348.01      346.68     17
1986   4    1986.292      349.77      349.77      347.22     22
1986   5    1986.375      350.38      350.38      347.26     18
1986   6    1986.458      349.93      349.93      347.52     17
1986   7    1986.542      348.16      348.16      347.33     20
1986   8    1986.625      346.08      346.08      347.42     18
1986   9    1986.708      345.22      345.22      348.36     17
1986  10    1986.792      344.51      344.51      347.77     26
1986  11    1986.875      345.93      345.93      348.04     23
1986  12    1986.958      347.21      347.21      348.12     24
1987   1    1987.042      348.52      348.52      348.46     26
1987   2    1987.125      348.73      348.73      348.02     25
1987   3    1987.208      349.73      349.73      348.29     22
1987   4    1987.292      351.31      351.31      348.76     26
1987   5    1987.375      352.09      352.09      349.01     27
1987   6    1987.458      351.53      351.53      349.19     21
1987   7    1987.542      350.11      350.11      349.39     16
1987   8    1987.625      347.92      347.92      349.36     19
1987   9    1987.708      346.52      346.52      349.71     23
1987  10    1987.792      346.59      346.59      349.86     22
1987  11    1987.875      347.96      347.96      350.07     22
1987  12    1987.958      349.16      349.16      350.05     27
1988   1    1988.042      350.39      350.39      350.38     24
1988   2    1988.125      351.64      351.64      350.94     24
1988   3    1988.208      352.41      352.41      350.87     25
1988   4    1988.292      353.69      353.69      351.01     27
1988   5    1988.375      354.21      354.21      351.06     28
1988   6    1988.458      353.72      353.72      351.36     26
1988   7    1988.542      352.69      352.69      352.02     27
1988   8    1988.625      350.40      350.40      351.92     26
1988   9    1988.708      348.92      348.92      352.14     27
1988  10    1988.792      349.13      349.13      352.41     26
1988  11    1988.875      350.20      350.20      352.34     25
1988  12    1988.958      351.41      351.41      352.34     28
1989   1    1989.042      352.91      352.91      352.85     27
1989   2    1989.125      353.27      353.27      352.54     25
1989   3    1989.208      353.96      353.96      352.47     29
1989   4    1989.292      355.64      355.64      352.97     28
1989   5    1989.375      355.86      355.86      352.67     28
1989   6    1989.458      355.37      355.37      352.97     26
1989   7    1989.542      353.99      353.99      353.31     25
1989   8    1989.625      351.81      351.81      353.39     24
1989   9    1989.708      350.05      350.05      353.33     23
1989  10    1989.792      350.25      350.25      353.52     25
1989  11    1989.875      351.49      351.49      353.65     27
1989  12    1989.958      352.85      352.85      353.80     27
1990   1    1990.042      353.80      353.80      353.74     25
1990   2    1990.125      355.04      355.04      354.33     28
1990   3    1990.208      355.73      355.73      354.23     28
1990   4    1990.292      356.32      356.32      353.68     28
1990   5    1990.375      357.32      357.32      354.16     29
1990   6    1990.458      356.34      356.34      353.96     29
1990   7    1990.542      354.84      354.84      354.20     30
1990   8    1990.625      353.01      353.01      354.62     22
1990   9    1990.708      351.31      351.31      354.61     27
1990  10    1990.792      351.62      351.62      354.88     28
1990  11    1990.875      353.07      353.07      355.13     24
1990  12    1990.958      354.33      354.33      355.19     28
1991   1    1991.042      354.84      354.84      354.82     28
1991   2    1991.125      355.73      355.73      355.02     27
1991   3    1991.208      357.23      357.23      355.67     30
1991   4    1991.292      358.66      358.66      356.02     30
1991   5    1991.375      359.13      359.13      356.00     29
1991   6    1991.458      358.13      358.13      355.80     29
1991   7    1991.542      356.19      356.19      355.59     24
1991   8    1991.625      353.85      353.85      355.46     25
1991   9    1991.708      352.25      352.25      355.56     27
1991  10    1991.792      352.35      352.35      355.62     27
1991  11    1991.875      353.81      353.81      355.80     28
1991  12    1991.958      355.12      355.12      355.93     30
1992   1    1992.042      356.25      356.25      356.20     31
1992   2    1992.125      357.11      357.11      356.38     27
1992   3    1992.208      357.86      357.86      356.27     24
1992   4    1992.292      359.09      359.09      356.39     27
1992   5    1992.375      359.59      359.59      356.41     26
1992   6    1992.458      359.33      359.33      356.97     30
1992   7    1992.542      357.01      357.01      356.44     26
1992   8    1992.625      354.94      354.94      356.62     23
1992   9    1992.708      352.95      352.95      356.29     26
1992  10    1992.792      353.32      353.32      356.63     29
1992  11    1992.875      354.32      354.32      356.38     29
1992  12    1992.958      355.57      355.57      356.39     31
1993   1    1993.042      357.00      357.00      356.96     28
1993   2    1993.125      357.31      357.31      356.44     28
1993   3    1993.208      358.47      358.47      356.76     30
1993   4    1993.292      359.27      359.27      356.59     25
1993   5    1993.375      360.19      360.19      357.03     30
1993   6    1993.458      359.52      359.52      357.12     28
1993   7    1993.542      357.33      357.33      356.76     25
1993   8    1993.625      355.64      355.64      357.32     27
1993   9    1993.708      354.03      354.03      357.39     23
1993  10    1993.792      354.12      354.12      357.49     28
1993  11    1993.875      355.41      355.41      357.54     29
1993  12    1993.958      356.91      356.91      357.80     30
1994   1    1994.042      358.24      358.24      358.13     27
1994   2    1994.125      358.92      358.92      358.09     25
1994   3    1994.208      359.99      359.99      358.29     29
1994   4    1994.292      361.23      361.23      358.46     28
1994   5    1994.375      361.65      361.65      358.46     30
1994   6    1994.458      360.81      360.81      358.44     27
1994   7    1994.542      359.38      359.38      358.79     31
1994   8    1994.625      357.46      357.46      359.16     24
1994   9    1994.708      355.73      355.73      359.17     24
1994  10    1994.792      356.07      356.07      359.49     28
1994  11    1994.875      357.53      357.53      359.68     28
1994  12    1994.958      358.98      358.98      359.83     28
1995   1    1995.042      359.92      359.92      359.79     30
1995   2    1995.125      360.86      360.86      360.05     28
1995   3    1995.208      361.83      361.83      360.22     29
1995   4    1995.292      363.30      363.30      360.62     29
1995   5    1995.375      363.69      363.69      360.58     29
1995   6    1995.458      363.19      363.19      360.84     27
1995   7    1995.542      361.64      361.64      360.97     28
1995   8    1995.625      359.12      359.12      360.73     25
1995   9    1995.708      358.17      358.17      361.55     24
1995  10    1995.792      357.99      357.99      361.37     29
1995  11    1995.875      359.45      359.45      361.59     27
1995  12    1995.958      360.68      360.68      361.53     30
1996   1    1996.042      362.07      362.07      361.85     29
1996   2    1996.125      363.24      363.24      362.35     27
1996   3    1996.208      364.17      364.17      362.53     27
1996   4    1996.292      364.57      364.57      361.86     29
1996   5    1996.375      365.13      365.13      362.10     30
1996   6    1996.458      364.92      364.92      362.69     30
1996   7    1996.542      363.55      363.55      362.85     31
1996   8    1996.625      361.38      361.38      362.98     28
1996   9    1996.708      359.54      359.54      362.99     25
1996  10    1996.792      359.58      359.58      362.97     29
1996  11    1996.875      360.89      360.89      363.03     29
1996  12    1996.958      362.25      362.25      363.08     29
1997   1    1997.042      363.09      363.09      362.88     31
1997   2    1997.125      364.03      364.03      363.22     27
1997   3    1997.208      364.51      364.51      362.88     31
1997   4    1997.292      366.35      366.35      363.68     21
1997   5    1997.375      366.64      366.64      363.74     29
1997   6    1997.458      365.59      365.59      363.41     27
1997   7    1997.542      364.31      364.31      363.60     24
1997   8    1997.625      362.25      362.25      363.84     25
1997   9    1997.708      360.29      360.29      363.68     26
1997  10    1997.792      360.82      360.82      364.12     27
1997  11    1997.875      362.49      362.49      364.56     30
1997  12    1997.958      364.38      364.38      365.15     30
1998   1    1998.042      365.26      365.26      365.07     30
1998   2    1998.125      365.98      365.98      365.17     28
1998   3    1998.208      367.24      367.24      365.60     31
1998   4    1998.292      368.66      368.66      366.03     29
1998   5    1998.375      369.42      369.42      366.55     30
1998   6    1998.458      368.99      368.99      366.80     28
1998   7    1998.542      367.82      367.82      367.14     23
1998   8    1998.625      365.95      365.95      367.55     30
1998   9    1998.708      364.02      364.02      367.37     28
1998  10    1998.792      364.40      364.40      367.67     30
1998  11    1998.875      365.52      365.52      367.56     23
1998  12    1998.958      367.13      367.13      367.88     26
1999   1    1999.042      368.18      368.18      367.96     27
1999   2    1999.125      369.07      369.07      368.26     22
1999   3    1999.208      369.68      369.68      368.08     25
1999   4    1999.292      370.99      370.99      368.45     29
1999   5    1999.375      370.96      370.96      368.15     26
1999   6    1999.458      370.30      370.30      368.13     26
1999   7    1999.542      369.45      369.45      368.77     27
1999   8    1999.625      366.90      366.90      368.48     25
1999   9    1999.708      364.81      364.81      368.13     28
1999  10    1999.792      365.37      365.37      368.64     31
1999  11    1999.875      366.72      366.72      368.71     28
1999  12    1999.958      368.10      368.10      368.77     26
2000   1    2000.042      369.29      369.29      369.08     26
2000   2    2000.125      369.54      369.54      368.83     19
2000   3    2000.208      370.60      370.60      369.09     30
2000   4    2000.292      371.81      371.81      369.28     27
2000   5    2000.375      371.58      371.58      368.71     28
2000   6    2000.458      371.70      371.70      369.50     28
2000   7    2000.542      369.86      369.86      369.20     25
2000   8    2000.625      368.13      368.13      369.72     27
2000   9    2000.708      367.00      367.00      370.30     26
2000  10    2000.792      367.03      367.03      370.26     30
2000  11    2000.875      368.37      368.37      370.32     25
2000  12    2000.958      369.67      369.67      370.30     30
2001   1    2001.042      370.59      370.59      370.43     30
2001   2    2001.125      371.51      371.51      370.78     26
2001   3    2001.208      372.43      372.43      370.87     26
2001   4    2001.292      373.37      373.37      370.81     29
2001   5    2001.375      373.85      373.85      370.94     24
2001   6    2001.458      373.21      373.21      370.99     26
2001   7    2001.542      371.51      371.51      370.90     25
2001   8    2001.625      369.61      369.61      371.22     27
2001   9    2001.708      368.18      368.18      371.44     28
2001  10    2001.792      368.45      368.45      371.69     31
2001  11    2001.875      369.76      369.76      371.74     24
2001  12    2001.958      371.24      371.24      371.92     29
2002   1    2002.042      372.53      372.53      372.30     28
2002   2    2002.125      373.20      373.20      372.33     28
2002   3    2002.208      374.12      374.12      372.44     24
2002   4    2002.292      375.02      375.02      372.37     29
2002   5    2002.375      375.76      375.76      372.81     29
2002   6    2002.458      375.52      375.52      373.30     28
2002   7    2002.542      374.01      374.01      373.42     26
2002   8    2002.625      371.85      371.85      373.52     28
2002   9    2002.708      370.75      370.75      374.11     23
2002  10    2002.792      370.55      370.55      373.88     31
2002  11    2002.875      372.25      372.25      374.34     29
2002  12    2002.958      373.79      373.79      374.54     31
2003   1    2003.042      374.88      374.88      374.63     30
2003   2    2003.125      375.64      375.64      374.77     27
2003   3    2003.208      376.46      376.46      374.80     28
2003   4    2003.292      377.73      377.73      375.06     27
2003   5    2003.375      378.60      378.60      375.55     30
2003   6    2003.458      378.28      378.28      376.03     25
2003   7    2003.542      376.70      376.70      376.19     29
2003   8    2003.625      374.38      374.38      376.08     23
2003   9    2003.708      373.17      373.17      376.48     25
2003  10    2003.792      373.14      373.14      376.47     30
2003  11    2003.875      374.66      374.66      376.81     26
2003  12    2003.958      375.99      375.99      376.75     27
2004   1    2004.042      377.00      377.00      376.78     30
2004   2    2004.125      377.87      377.87      377.02     29
2004   3    2004.208      378.88      378.88      377.23     28
2004   4    2004.292      380.35      380.35      377.62     26
2004   5    2004.375      380.62      380.62      377.48     28
2004   6    2004.458      379.69      379.69      377.39     21
2004   7    2004.542      377.47      377.47      376.94     25
2004   8    2004.625      376.01      376.01      377.74     16
2004   9    2004.708      374.25      374.25      377.62     15
2004  10    2004.792      374.46      374.46      377.82     29
2004  11    2004.875      376.16      376.16      378.31     29
2004  12    2004.958      377.51      377.51      378.31     30
2005   1    2005.042      378.46      378.46      378.21     31
2005   2    2005.125      379.73      379.73      378.93     24
2005   3    2005.208      380.77      380.77      379.27     26
2005   4    2005.292      382.29      382.29      379.65     26
2005   5    2005.375      382.45      382.45      379.31     31
2005   6    2005.458      382.22      382.22      379.88     28
2005   7    2005.542      380.74      380.74      380.18     29
2005   8    2005.625      378.74      378.74      380.42     26
2005   9    2005.708      376.70      376.70      380.01     26
2005  10    2005.792      377.00      377.00      380.30     14
2005  11    2005.875      378.35      378.35      380.50     23
2005  12    2005.958      380.11      380.11      380.90     26
2006   1    2006.042      381.38      381.38      381.14     24
2006   2    2006.125      382.19      382.19      381.38     25
2006   3    2006.208      382.67      382.67      381.14     30
2006   4    2006.292      384.61      384.61      381.91     25
2006   5    2006.375      385.03      385.03      381.87     24
2006   6    2006.458      384.05      384.05      381.75     28
2006   7    2006.542      382.46      382.46      381.91     24
2006   8    2006.625      380.41      380.41      382.08     27
2006   9    2006.708      378.85      378.85      382.16     27
2006  10    2006.792      379.13      379.13      382.46     23
2006  11    2006.875      380.15      380.15      382.33     29
2006  12    2006.958      381.82      381.82      382.64     27
2007   1    2007.042      382.89      382.89      382.67     24
2007   2    2007.125      383.90      383.90      383.01     21
2007   3    2007.208      384.58      384.58      382.94     26
2007   4    2007.292      386.50      386.50      383.71     26
2007   5    2007.375      386.56      386.56      383.34     29
2007   6    2007.458      386.10      386.10      383.84     26
2007   7    2007.542      384.50      384.50      384.02     27
2007   8    2007.625      381.99      381.99      383.70     22
2007   9    2007.708      380.96      380.96      384.32     21
2007  10    2007.792      381.12      381.12      384.47     29
2007  11    2007.875      382.45      382.45      384.65     30
2007  12    2007.958      383.95      383.95      384.83     21
2008   1    2008.042      385.52      385.52      385.28     31
2008   2    2008.125      385.82      385.82      384.96     26
2008   3    2008.208      386.03      386.03      384.48     30
2008   4    2008.292      387.21      387.21      384.58     24
2008   5    2008.375      388.54      388.54      385.45     25
2008   6    2008.458      387.76      387.76      385.46     23
2008   7    2008.542      386.36      386.36      385.80     10
2008   8    2008.625      384.09      384.09      385.75     25
2008   9    2008.708      383.18      383.18      386.46     27
2008  10    2008.792      382.99      382.99      386.27     23
2008  11    2008.875      384.19      384.19      386.37     28
2008  12    2008.958      385.56      385.56      386.41     29
2009   1    2009.042      386.94      386.94      386.63     30
2009   2    2009.125      387.47      387.47      386.59     26
2009   3    2009.208      388.82      388.82      387.32     28
2009   4    2009.292      389.55      389.55      386.92     29
2009   5    2009.375      390.14      390.14      387.02     30
2009   6    2009.458      389.48      389.48      387.24     29
2009   7    2009.542      388.03      388.03      387.55     22
2009   8    2009.625      386.11      386.11      387.80     27
2009   9    2009.708      384.74      384.74      388.01     28
2009  10    2009.792      384.43      384.43      387.68     30
2009  11    2009.875      386.02      386.02      388.16     30
2009  12    2009.958      387.42      387.42      388.23     20
2010   1    2010.042      388.71      388.71      388.41     30
2010   2    2010.125      390.20      390.20      389.26     20
2010   3    2010.208      391.17      391.17      389.65     25
2010   4    2010.292      392.46      392.46      389.89     26
2010   5    2010.375      393.00      393.00      389.88     28
2010   6    2010.458      392.15      392.15      389.89     28
2010   7    2010.542      390.20      390.20      389.72     29
2010   8    2010.625      388.35      388.35      390.01     26
2010   9    2010.708      386.85      386.85      390.14     29
2010  10    2010.792      387.24      387.24      390.53     31
2010  11    2010.875      388.67      388.67      390.79     28
2010  12    2010.958      389.79      389.79      390.60     29
2011   1    2011.042      391.33      391.33      391.03     29
2011   2    2011.125      391.86      391.86      390.94     28
2011   3    2011.208      392.60      392.60      391.07     29
2011   4    2011.292      393.25      393.25      390.63     28
2011   5    2011.375      394.19      394.19      391.02     30
2011   6    2011.458      393.73      393.73      391.44     28
2011   7    2011.542      392.51      392.51      392.04     26
2011   8    2011.625      390.13      390.13      391.83     27
2011   9    2011.708      389.08      389.08      392.40     26
2011  10    2011.792      389.00      389.00      392.33     31
2011  11    2011.875      390.28      390.28      392.44     28
2011  12    2011.958      391.86      391.86      392.66     28
2012   1    2012.042      393.12      393.12      392.89     30
2012   2    2012.125      393.86      393.86      393.04     26
2012   3    2012.208      394.40      394.40      392.80     30
2012   4    2012.292      396.18      396.18      393.43     29
2012   5    2012.375      396.74      396.74      393.54     30
2012   6    2012.458      395.71      395.71      393.45     28
2012   7    2012.542      394.36      394.36      393.92     26
2012   8    2012.625      392.39      392.39      394.17     30
2012   9    2012.708      391.11      391.11      394.54     27
2012  10    2012.792      391.05      391.05      394.41     28
2012  11    2012.875      392.98      392.98      395.02     29
2012  12    2012.958      394.34      394.34      395.04     29
2013   1    2013.042      395.55      395.55      395.38     28
2013   2    2013.125      396.80      396.80      395.98     25
2013   3    2013.208      397.43      397.43      395.81     30
2013   4    2013.292      398.41      398.41      395.56     22
2013   5    2013.375      399.78      399.78      396.46     28
2013   6    2013.458      398.61      398.61      396.30     26
2013   7    2013.542      397.32      397.32      396.91     21
2013   8    2013.625      395.20      395.20      397.04     27
2013   9    2013.708      393.45      393.45      396.94     27
2013  10    2013.792      393.70      393.70      397.05     28
2013  11    2013.875      395.16      395.16      397.20     30
2013  12    2013.958      396.84      396.84      397.61     30
2014   1    2014.042      397.85      397.85      397.69     31
2014   2    2014.125      398.01      398.01      397.20     26
2014   3    2014.208      399.77      399.77      398.15     24
2014   4    2014.292      401.38      401.38      398.53     28
2014   5    2014.375      401.78      401.78      398.45     22
2014   6    2014.458      401.25      401.25      398.95     28
2014   7    2014.542      399.10      399.10      398.69     25
2014   8    2014.625      397.03      397.03      398.87     21
2014   9    2014.708      395.38      395.38      398.87     21
2014  10    2014.792      396.03      396.03      399.38     24
2014  11    2014.875      397.28      397.28      399.31     27
2014  12    2014.958      398.91      398.91      399.68     29
2015   1    2015.042      399.98      399.98      399.81     30
2015   2    2015.125      400.28      400.28      399.47     27
2015   3    2015.208      401.54      401.54      399.92     24
2015   4    2015.292      403.28      403.28      400.43     27
2015   5    2015.375      403.96      403.96      400.63     30
2015   6    2015.458      402.80      402.80      400.50     28
2015   7    2015.542      401.31      401.31      400.90     23
2015   8    2015.625      398.93      398.93      400.77     28
2015   9    2015.708      397.63      397.63      401.12     25
2015  10    2015.792      398.29      398.29      401.65     28
2015  11    2015.875      400.16      400.16      402.19     27
2015  12    2015.958      401.85      401.85      402.62     30
2016   1    2016.042      402.52      402.52      402.36     27
2016   2    2016.125      404.04      404.04      403.22     26
2016   3    2016.208      404.83      404.83      403.21     29
2016   4    2016.292      407.42      407.42      404.57     25
2016   5    2016.375      407.70      407.70      404.38     29
2016   6    2016.458      406.81      406.81      404.51     26
2016   7    2016.542      404.39      404.39      403.98     28
2016   8    2016.625      402.25      402.25      404.09     23
2016   9    2016.708      401.03      401.03      404.52     24
2016  10    2016.792      401.57      401.57      404.93     29
2016  11    2016.875      403.53      403.53      405.57     27
2016  12    2016.958      404.48      404.48      405.25     29

Bazı Referanslar:

Fitoplankton (phytoplankton)
What are Phytoplankton?
What are phytoplankton? NOAA
Studying phytoplankton


The consequences of climate change
Scientific consensus: Earth's climate is warming
2 Degrees Will Change the World
How Global Warming Can Chill the Planet
Global Warming: A Chilling Perspective
Climate and Frozen Ground
What would 3 degrees mean?
warming world impacts by degree (pdf)
Impacts of a 4°C global warming
Why do glaciers matter?
Coarse climate change projections for species living in a fine-scaled world

Simple Article

Here is the simple article and simple thoughts.

OK. First. What do we know?

We are entering two ages at the same time. Climate Collapse & Rise of Ignorance.

Well, talking about problems is easy way instead of talking about solutions. 

What is the opportunity to create solutions?

If we go deep into details than we can find enormous chaotic problems, from species, nature, health... to affects of nowadays problems to future generations.

We have a benefit. The benefit is almost all political leaders are phonus balonus enough not to realize and understand the affects of nowadays issues to near and far future. So this reality gives all of us a critical duty. Duty is to determine the concerns and issues. Finding practical and permanent however realistic solutions for human and all species' lives for short term and long term.

Well, another question.

How can we do this?

Maybe most of you are aware that non-higly populated countries have found better political and economical, environmental solutions such as Denmark, Sweden, Finland, Norway etc. So this reality gives us an oppinion which is creating small groups are going to be a benefit working better and quicker. 

Small groups can connect each other in the whole world to check their ideas and plans if it is realiable and applicable? 

So,

We have internet. One small group can take a next step to create a platform and share the communications.

Small groups can create their own ideas, plans, source, funding etc. 

Similar plans come together and turn out to bigger plans.

Share your united-small groups big plans to all. Discuss and understand if the plan is realiable and applicable. In other words we can create our own global governance system.

As a last step, accepted plans can be shared by United Nations and EU to ask for deployment and funding.

Please share your ideas if you have one for our mother world, humans, species and future generations.

As a last word;

Share your empathy and turn to action!

Thanks for reading.

Küçük Öyküler

Öykü 1

Kadın odaya girdiğinde adam günün yorgunluğu içinde kendini koltuğa bırakmıştı. Kadın, adama baktı ve "sen benim sevgimi anlayamazsın" dedi. "Bir kadının sevgisi öyle büyük ve öyle yoğundur ki..", "buna kadınca sevmek denmeli.." derken hafifçe gülümsedi. Adam göz ucuyla kadına baktı; "hayatım alış verişi yaptım. Dolaba yerleştirdim. Oldukça yorucu bir gündü.." derken; kadın "sebzeleri yine üst rafa koymuşsun" diyerek adamın sözünü kesti. Adam, sessizce önce bakışlarını televizyona çevirdi sonra "peki hayatım. Bir daha sefere dikkat ederim. Merak etme canım" dedi.

Adam çalıştı. Alış veriş yaptı. Öncelikle teknoloji... ufacık bir telefonun içine sıkıştırılmış bir sürü teknolojinin yardımıyla, kimi zaman iş arkadaşlarının ve bazense kardeşinin anımsatmalarıyla hiçbir özel günü atlamadı. Bazılarında hediyeler aldı. Bazılarında yemeğe çıktılar. Tatil yaptılar, çalıştılar. Hayat böylece sürer giderken, bir gün kadın "sana bir şey söylemek zorundayım" dedi. Adam, şaşkın bakışlarla kadına baktı. Kadın, "Ben boşanmak istiyorum" deyiverdi. Adam "neden?" diye soracaktı ki; kadın, tüm sertliği ve ciddiliği ile "ben başkasına aşığım" dedi. Adam önce kızacak gibi oldu; fakat sonra bir faydası var mı ki bu cümleden sonra diye düşündü. Yine de erkekti. Elindeki kumandayı tüm gücüyle yere fırlattı. Kumanda parçaları etrafa saçılırken, kadın bir an için titredi. Endişelendi. Fakat kocasını çok iyi tanıyordu. Korkusu bir an sonra geçti. Kadın, kapıyı açtı ve daha önce hazırladığı bavulunu alıp gitti. Adam, hiçbir şey demedi. Dışarı çıktı. Bir süre kadının ardından baktı. Sonra arabasına atladı. Ve saatlerce sürdü sürdü sürdü..... Adamın kadına söylediği son cümlesi "sen benim karımsın. seni seviyorum.."

Öykü 2

Kadın odaya girdiğinde adam günün yorgunluğu içinde kendini koltuğa bırakmıştı. Kadın, adama baktı ve "sen benim sevgimi anlayamazsın" dedi. "Bir kadının sevgisi öyle büyük ve öyle yoğundur ki..", "buna kadınca sevmek denmeli.." derken hafifçe gülümsedi. Adam göz ucuyla kadına baktı; "hayatım alış verişi yaptım. Dolaba yerleştirdim. Oldukça yorucu bir gündü.." derken; kadın "sebzeleri yine üst rafa koymuşsun" diyerek adamın sözünü kesti. Adam, sessizce önce bakışlarını televizyona çevirdi sonra "peki hayatım. Bir daha sefere dikkat ederim. Merak etme canım" dedi.

Birkaç dakika sonra telefon çaldı. Adam isteksizce telefonu aldı. Kim olduğuna bakarken, içinden "Sedat, bu saatte ne olabilir ki.. üfff" düşüncelerini geçirse de, açmamak kabalık olurdu ve telefonu açtı. Sedat'ın heyecanla anlattıkları, adamın nefesini kesmişti. Sedat, adamın karısını bir otelde görmüştü. Önce odadan kadın çıkmıştı. Ardından o adam çıkmıştı. Sedat, şaşkınlıkla izlemiş. Daha sonra peşlerine takılıp onları takip etmişti. Ne kadın ne de o adam fark etmemişlerdi. Ayrılırlarken, kadın o adamın boynuna sarılmış ve dudaklarından uzunca öpmüş ve adeta ayrılmak istemez bir edayla o adama baka baka uzaklaşmıştı. Arada şakadan zıplıyor, sevinç ve mutluluğunu hissettirmek istiyordu. Sedat, bütün gördüklerini anlattığında; telefon adamın elinden yere düştü. Sedat, alo alo..alo, alo.. diye seslenmeye devam ediyordu. Adam, kadına döndü. Sedat'ın anlattıklarını sesini ve titreyen ellerini kontrol etmeye çalışarak anlattı. Kadın önce inkar etmek istedi. Ama o da Sedat'ı tanıyordu. Nasıl da gözünden kaçırmıştı! Yapacak bir şey yok diyerek, itiraf etti. Adam, dinledi ve Sedat'ta telefonun diğer ucunda konuşmaları dinliyordu. Adamın son cümlesi, "seni sevmiştim. sen benim karımsın...." sessizlik ve yutkunmalar... "defol git.. hemen eşyalarını, pılını pırtını topla ve defol git" demek oldu. Kadının söyleyebileceği başka bir cümle olamazdı. Ama yine de adama "Kimse seni benden daha çok sevemez, senden başka erkeğim olmayacak" dedi. Adamın elleri ve nefesi titriyor ve tüm gücüyle yumruklarını sıkıyor ve öylece duruyordu. Kadın, eşyalarını topladı ve gitti. Adam, kendini dışarı attı. Sedat'ın yanına gitti. Önce içti içti içti. Bağırdı. İçti. Yine bağırdı. Avazı çıktı kadar bağırdı. Küfürler etti. Sedat, dinledi. Biraz konuştu. Adam sakinleşti. Evine döndü. Sabah olduğunda işine gitti. Alışmaya çalıştı.

Öykü 3

Kadın odaya girdiğinde adam günün yorgunluğu içinde kendini koltuğa bırakmıştı. Kadın, adama baktı ve "sen benim sevgimi anlayamazsın" dedi. "Bir kadının sevgisi öyle büyük ve öyle yoğundur ki..", "buna kadınca sevmek denmeli.." derken hafifçe gülümsedi. Adam göz ucuyla kadına baktı; "hayatım alış verişi yaptım. Dolaba yerleştirdim. Oldukça yorucu bir gündü.." derken; kadın "sebzeleri yine üst rafa koymuşsun" diyerek adamın sözünü kesti. Adam, sessizce önce bakışlarını televizyona çevirdi sonra "peki hayatım. Bir daha sefere dikkat ederim. Merak etme canım" dedi.

Kadın, sofrayı hazırladı. Mumlar ve rakı. Mezeler ve güzel bir yemek. Adam, kadına baktı ve "yine harika bir masa kurmuşsun hayatım" dedi. Kadın, sevindi. Adama sarıldı ve hafifçe yanağından öptü. Adam gülümsedi. Birlikte yediler, sohbet ettiler ve içtiler. Kadın biraz rahatsız olmuş bir duyguyla "neden benimle birlikte içmiyorsun. içermiş gibi yaptığını görüyorum. ben, sana her akşam bir sofra kuruyorum. Hafta sonları ise, seninle içmek, kahkahalar atmak ve dans etmek istiyorum". Adam "hayatım dans etmiyor muyuz?" diye gülümseyerek sordu. Kadın, "evet, dans ediyorsun.Ama içmiyorsun. Bu hiç hoşuma gitmiyor.." Adam, kadehi aldı ve sonuna dek içti. Kadın, yeni bir kadeh doldurdu. Adam yine içti. ve yine içti. Gece boyunca içtiler ve sohbet ettiler.

Sabah uyandığında, kadın adamın ölmüş olduğunu anladı. Telaşla Sedat'ı aradı. Ve durumu anlattı. Eli ayağı titriyor ve ne yapacağını bilemiyordu. Sedat, hemen yola koyulmuş ve kısa bir süre sonra gelmişti. "Ne oldu? Nasıl oldu?" diye ve fakat ağlayan gözlerle soruyordu. Arada hıçkırıyor ve ağlaması hıçkırıklarında boğuluyordu. Kadın, dün gece ne güzel bol bol içtiklerini anlattı. İlk kez, adam, kadını kırmamış ve onun dilediği kadar içmişti. Sedat, bir an durdu ve sonra kadına dönüp; kızgın, şaşkın, yaşlarla dolu gözlerle "onun içmemesi gerekiyordu. doktoru kesin olarak yasaklamıştı. kalbinin dayanmayacağını o da çok iyi biliyordu. neden içmesi için ısrar ettin be kadın?" diye çıkıştı. Kadın, sesi sertleşmiş, ciddileşmiş ve biraz da sinirli "bilmiyordum!" dedi.

Öykü 4

Kadın odaya girdiğinde adam günün yorgunluğu içinde kendini koltuğa bırakmıştı. Kadın, adama baktı ve "sen benim sevgimi anlayamazsın" dedi. "Bir kadının sevgisi öyle büyük ve öyle yoğundur ki..", "buna kadınca sevmek denmeli.." derken hafifçe gülümsedi. Adam göz ucuyla kadına baktı; "hayatım alış verişi yaptım. Dolaba yerleştirdim. Oldukça yorucu bir gündü.." derken; kadın "sebzeleri yine üst rafa koymuşsun" diyerek adamın sözünü kesti. Adam, sessizce önce bakışlarını televizyona çevirdi sonra "peki hayatım. Bir daha sefere dikkat ederim. Merak etme canım" dedi.

Bu sırada Sedat ve Leyla, bir kafeteryada buluşmuşlar; adam ve kadının yaşadıklarını kendi ilişkileriyle karşılaştırıyorlar, sohbet ediyorlardı. Sedat, adamın yaşadıklarını bildiği için rahatlıkla anlatıyordu. Adamın, yeterli geliri olmadığı yıllarda, kadına olan sevgisini Sedat'a anlatıyordu ve kadına da birlikte bir hayat kurmak istediğini anlatmıştı. Kadın, adamın yeterli geliri, arabası ve evi olmadığı için kendi hayatını bırakmak istemiyor ve onunla bir hayat kurmaya yanaşmıyordu. Adam, "birlikte el ele verirsek her şeyi birlikte kurabiliriz canım" diye defalarca kez anlatmış, beklemiş ve sevmişti. Kadın, kendi hayatını yaşamayı sürdürmüş; sevgilileri olmuş, geziler, eğlenceler ile hayatını sürdürmüştü. Fakat günün birinde kadının yaşantısı, gelir kaybından dolayı zorlaşmış ve adam da o sıralarda ev, araba meselelerini çözmüştü. Kadın, adama gitmeyi ve birlikte yaşamayı kabul etmişti. Sedat, Leyla'ya biz de böyle olmayalım diyordu. Leyla'nın söylediği; adam gerçekten sevgi doluymuş demek oldu.Sedat ile Leyla evlendiler. Ne Leyla Sedat'ı, ne de Sedat Leyla'yı aldattı. Kötü günleri oldu ama asla kötü davranmadılar. Zor zamanları oldu, el ele verdiler. Birbirlerine hep sevgi dolu gözlerle baktılar. Çocukları oldu. Birlikte yaşlandılar. Birlikte öldüler. 

SON

Not : Tüm öykülerdeki karakterlerin şiddet ve kaba güce başvurmayacak kadar sağlıklı oldukları varsayılmıştır.

Güvenlik Duvarı

Uzun yıllar bilgisayar dünyasında yazılım yapmış biri olarak öğrendiklerim arasında önemli olanlardan biri şudur ki; güvenlik duvarı, olası tehdit ve tehlikelerden korumanın yoludur. Güvenlik duvarı bilgi işlem dünyasında, bir yazılım tekniğidir. Diğer bir ifadeyle bir dildir. Dilin kullanım tekniğidir. Eğer bu veriyi, insanlar arası dünyaya adapte edecek olursanız, yine dildir. İfade tekniğidir. İletişim yazılı, sözlü ve beden dili olarak üç ana bölüme ayrılır.

İletişimde beden dili %60, ses tonu %30 ve kelimeler %10 etkilidir. Verilmek istenen mesajı %100 iletmek istediğimizde bu üç ana ögeyi tam ve doğru kullanmalıyız. Ancak elinizdeki araç veya imkanlar yalnızca kelimeleri kullanmanıza olanak veriyorsa ki bu makalede olduğu gibi, bu durumda kelimeleri, okunurken sağlanacak içsel ses ve düşünce tetiklemesini de hesaba katarak en etkili ve verimli yöntemde kullanmalısınız.

Güvenlik duvarı konusuna geri dönecek olursak, örneğin yabancı bir ülkeye gittiğinizde kendi güvenlik duvarınızı sağlamanın en etkili yolu diliniz ve davranışlarınızdır (örneğin mimikleriniz, gülümseyişiniz, beden duruş ifadenizdir). Aslına bakarsanız, bulunduğunuz her ortamda, saygınlık ve güvenlik duvarınız bu ana ögelere bağlıdır. Size düşündürdüğü şey rol yapmaksa, hayır değil; aksine dili verimli ve en etkin şekilde kullanma düşüncesinden bahsediyorum. Bu beceriyi içselleştirmenin yolunun ise, gündelik yaşantınıza almanız gerektiğini vurgulamaya çalışıyorum.

Gün olur bu bilgi işinize yarar.

İyi geceler.

Büyük Resim..

Eğer büyük resmi göremezseniz; küçük detaylar içinde boğulursunuz. Neden sonuç ilişkisini hiçbir zaman açıklayamazsınız. Arada spontane gelişen olayları ise, anlama imkanınız hiç yoktur.

Bu bakış açısını, iklim değişimi, bilim, politika, ticaret, ülkeler, birliktelikler vs her şey için kullanmadığınız taktirde varacağınız yer, bataklıktaki ip uçlarını birleştirmeye çalışmaktan ibarettir.

Büyük resmi bir kez gördüğünüzde; tüm tablo artık gözlerinizin önündedir. Başlangıçtan sona dek tüm desen önünüzde durmaktadır. Artık dilediğiniz detaya odaklabilir; zum yapabilir, daha küçük ayrıntılara inebilirsiniz. Desenin bütünü aklınızda olduğu için, detaylardaki verileri anlamak ve desen içindeki yeri ve önemini kavramak artık kolaylaşmıştır.

Spontane gelişen her olay, rastgele olmuş gibi görünen her küçük detayın, aslında neden ve nasıl oluştuğunu; buna hangi şartların neden olduğunu anlayabilirsiniz. Çünkü bilmeniz gereken şey; rastgele veya spontane diye bir gerçeklik yoktur. Desen veya desenler bütündür ve her küçük detay deseni oluşturan parçacıklardır. Size rastgele oluyor gibi görünmesinin nedeni, sizin o konuda bilginiz olmamasından kaynaklanır.

Bu nedenle, ilk adımınız büyük deseni anlamaya yönelik olmalıdır. Büyük desen kimi zaman hayatın kendisidir, kimi zaman evrendir, kimi zaman dünyadır ya da kimi zaman sizsinizdir.

Aklınızı açmanızın yolu bilimdir. Doğru soruları sorabilmenizi sağlayacak ise temiz bir yürek ve açık bir zihindir. Ön yargılar, yüreğinizi ve aklınızı kirletip, gerçekleri flulaştırırlar. Flu bir yaşamın, alacak karanlık kuşağından ya da iki dünya arasında sıkışmış araftaki adamdan bir farkı yoktur.

Mümkün olduğunca kötü yürekli insanlardan uzak kalmak; zihninizin kirletilmemesi adına akıl ve beden sağlığınız için en doğru tercihtir.

Temiz bir yürek ve bilimle kalın.
Sevgiler.

Anlamsızlık...

Size anlatabileceklerim bildiklerim, düşünüp hayal edebildiklerimle sınırlı. Ancak bugün işittiğim cümleleri, birinin düşünebileceğini hayal edemezdim. Cahilliğin bir sınırı olmalıydı! Yaşadığımız çağda, cahilliğin sınırlarının aşıldığına şahit olmak nasıl bir duygu; sanırım kelimelere dökebilmem mümkün değil.

"Çevre felaketi varmış. Doğa ölüyormuş. Neden doğaya ihtiyacımız olsun ki! Bizler, şehirlerde yaşıyoruz. Doğaya ihtiyacımız yok! İhtiyacımız olan her şeyi üretir ve tüketiriz."

İnanabiliyor musunuz? Biri, kendi kendine böyle derin bir cahilliğe ulaşamaz. Demek ki; böyle bir cahillik kültürü oluşmuş ki bunu ifade edebilen kişi bu kültürden etkilenmiş.

Uzun yıllar birçok konuda eğitim almış; uluslararası projeleri yönetmiş biri olarak topluma hatta insanlığa borcum olduğunu hissetmeme neden oldu. Dilim döndüğünce yalnızca sorunların kökenlerini değil ancak olası çözüm yollarını da sizlerle paylaşmaya çalışacağım. Sorunların kökenlerini ve olası çözüm önerilerini ilk kez okuyor olacaksınız. Belki ilk seferinde ütopik, saçma, anlamsız gelebilir. Çünkü bizzat bunu bildiğimi söylemeliyim. Bu ve benzeri modeller oldukça yüksek eğitimli insanlar arasında paylaşılıp, anlaşılmasına karşın; toplumla yeterince paylaşılmış değiller.

Dün gece, dokümantasyon filmler yapan yabancı bir yönetmenle ilk kez paylaştım. Böylece ilk kez email kanalıyla; artistik çevrede tartışılabilecek şeklini aldı.Belki anlaşılmadı. Belki garipsendi. Belki etkileyici bulundu. Duygusal tepkilerin bu aşamada bir önemi yok bence. Aksine, düşünsel olarak bir fikri tetikleyebilmesi önemli.

Evet, makalenin nedenlerini Türkçe olarak sizlerle; kendi ana dilimde açıkladıktan sonra; anlatmaya başlıyayım.

Konuya, ilk insanların (homo sapiens) Afrika'dan, Mezopotamya'ya ve oradan gezegene yayılmasını anlatmakla başlamayacağım. Bu oldukça uzun bir makale olurdu. Fakat; günümüz sorunlarının sosyolojik, psikolojik kökenlerine vurgu yaparak başlamayı tercih edeceğim. Anlaşılabilmesi için mecburen bilimsel terimlerden uzak kalmaya çalışarak, sade bir dille anlatmalıyım.

   ***************************************************************************

Bizler, üretenler ve tüketenler. İşçiler, işverenler. Bizler kimiz? İnsan! Evet ama aslında neyiz?

İnsan, diğer birçok hayvan türü gibi zaman içinde evrimleşmiş bir canlı türü. Tek başına yaşayamayan; tıpkı birçok hayvan türü gibi sürüler, topluluklar halinde yaşayan canlı türü. Bizi, diğer hayvan türlerinden ayıranın ne olduğunun bir önemi yok. Daha zeki veya daha çalışkan olmamız ya da aletler, icatlar yapabilmemizin de bir önemi yok. Sonuçta, tüm canlılarla birlikte aynı gezegende, aynı manto'da (topraklarda), aynı atmosfer (gökyüzü) altında yaşıyoruz. Evet, üretiyor ve tüketiyoruz. Bitkiler de üretiyor ve tüketiyorlar. Geri kalanlar, avlanıyor ve tüketiyorlar. Tüm eko-sistem içindeki canlı topluluklarını incelediğimizde; öğrendiğimiz şey : bir bölgeyi sahiplenip kontrol etmeleri; fakat toplam sistem içerisinde ortaklaşa bir denge içinde yaşıyor olmalarıdır. Aynı tür topluluklar arasında bir yarışma yoktur. Savaşmazlar. Aksine, şartlar zorlaştığında veya yiyecek azaldığında ortaklaşa çalıştıklarına şahit olursunuz. Diğer bir deyişle, birbirlerine destek olurlar veya ortak bir amaç için çalışır, ortaklıklar kurarlar. Bu ilginçtir. İnsan kültürlerinde imece, ortaklaşa çalışmalar olabildiği gibi, bir amaç adına birliktelikler kurulmuştur. Cern, Birleşmiş Milletler, ESA, Holdingler, Global Şirketler, Global Vakıflar, Dünya Sağlık Örgütü, bir anlamda internet vb. sayılabilir. Bu yapılar içinde veya arasında (antagonistik davranış) rekabet veya kendilerine dönük kazanma amaçlı hedefler yalnızca şirketlerde görülür. Peki yalnızca bu durum şirketlerle veya diğer bir deyişle ticaret alanında mı sınırlıdır? Dünya kültürlerinin toplamında beşikten mezara her bir insana sesli veya sessizce (subliminal) kanına, aklına enjekte edilen öğreti nedir? Rekabet! Rekabet et, en iyisi ol ve sen kazan!

Oldukça zararsız olarak gördüğümüz okul sınavlarından, sportif faaliyetlere kadar her gün ruhumuza enjekte edilen ana kültür budur! Olimpiyatlardan, mahalle sportif faaliyetlerine kadar yaygınlaşmış ve içimize işlemiştir. Hayatlarımızı, hayallerimizi etkileyen ana etmen haline gelen tek şey; Kazanmak! Başarmak! Kazanmak ve başarmak için olabildiğince iyi çalış, hazırlan, en iyi ol, en çok kazanan ol, en iyi yaşantıya erişen ol. Rekabet içinde bulundukların, (sessizce) senin düşmanlarındır. Onları yenmek ve başarmak senin hedefindir. Bunu yaparken; çevrendeki tüm olanakları kullanmak senin hakkındır. Düşman, düşmandır ve ölmelerinde bir sakınca yoktur. Gerektiğinde yardımlaşacağın topluluklar kurabilirsin. Böylece, bir elin nesi var, iki elin sesi var özdeyişi ortaya çıkar. Takımlar kurulur. Rekabet derinleşir. Zorlaşır. Ülkeler kurulur. Rekabet daha da derinleşir. Ordular kurulur. Savaşlar yapılır. Rekabette en güçlü olanlar kazanır.

Bu öykünün detayları sosyolojik desende böylece sürer giderken; insanlar birbirlerine düşmanlaşırken; en iyiler ve en kötüler; en güçlüler ve en zayıflar belirlenirken... gezegenin diğer canlı türleri ve hatta gezegenin kendisini öldürmeye başlarız. Rekabet içinde insanın, ne diğer canlıları fark etme imkanı kalmıştır ne de rekabet savaşlarının neden olduğu aç, yoksul kitleleri. Adeta tüm bu olumsuz görüntüler güçlü sistemin rahatsız edici, gereksiz atıklarıdır.

Bu durumu ilk fark edenlerden biri Muzaffer Şerif olmuştur. 1949 - 1964 yılları arasında Oklahoma'da "Realistic Conflict Theory"  https://en.wikipedia.org/wiki/Realistic_conflict_theory#Robbers_cave_study  (Gerçekçi Çatışma Teorisi) üzerinde çalışmalar yapmıştır. Amaç, Gruplar arası ve grup içi çatışmaların nasıl oluştuğunu gözlemlemektir. Ardından farklı çalışmalar da gelmiştir. Örneğin Algısal Uyumsuzluk deneyi, Solomon Asch'in uyum - riayet deneyi, Stanley Milgram'ın otorite deneyi vb. Bu ve benzeri sosyal psikoloji çalışmaların ortaya koyduğu gerçekler; milletlerin, ülkelerin, takımların, grupların ve ardından ise, gruplar arası çatışmaların, ülkeler arası savaşların, takımlar, partiler arası ayrışma ve çatışmaların nasıl oluştuğunu açıklamıştır.

Yalın bir dille ifade edecek olursak; yaştan bağımsız olarak insanlar arası rekabet bugünün dünyasının durumunu anlatır. Rekabet öğretisi ile yetiştirilen her birey potansiyel bir ayrışmacı, saldırgan, bencili temsil eder. En kökende bulunan rekabet bilgisi üzerine eklenen diğer tüm olumlu ya da olumsuz öğretiler; gruplaşma - kazanma ve en bencil olma başarısı olarak şekil alırlar.

Diğer bir deyişle; DNA kodumuzda, "hayatta kalma" temel içgüdüsü, ayrışma-gruplaşma-takımlaşma, rekabet ve yaşamın her alanında savaş halinde olma iç dürtüsüne dönüştürülmüştür. Bu sebeple eğitimin verebileceği iyileştirme kısıtlıdır.

Çözüm için yapılması gerekenler nettir. Rekabete sebep olan nedenlerin tümü rekabetsiz hale getirilmelidir. Kazanma ve en bencil olma bir başarı değil; utanılacak bir davranış modeli olarak kültüre dönüştürülmelidir. Yardımlaşma, bir sineğin yaşamından insanın yaşamına dek her canlının çok değerli olduğunun ve değer verme davranışının doğru ve övülecek bir davranış modeli olduğunun dünya kültürüne dönüştürülmesi aşamalarının adım adım devreye alınmasıdır.

Sanırım ütopik ve saçma buldunuz!

O halde bir derbi maçına gidiniz ve takımınız maçı kaybettiğinde; kendi takımınızın formasıyla, karşı takımın taraftarlarına çiçek dağıtmayı deneyiniz...

İlk başta ifade ettiğim; bu makalenin yazılmasına ve Çek yönetmenle iletişim kurmama neden olan ve cehaletin sınırlarını zorlayan önermeye dönecek olursak; son cümlelerim şöyle olsun isterdim. Gezegenimizin eko-sistemini reboot etmesine neden olacak her şeyi yaptık. Gezegen kendi yapısını korumak için gerekenleri yapmaya başladığında (ki başladı) gerçekte; gezegenin bize ihtiyacı olmadığını ve kendi ellerimizle, türümüzü yeryüzünden silmek üzere olduğumuzu anlayacağız!

Her birimiz şu gerçeği anlamak zorundayız. Eğer kendimizi, yaşam tarzımızı, kültürümüzü, teknolojimizi bugün değiştirmezsek; önce hayatta kalmaya çalışan on milyonları bulan göçmenlerle ve ardından kalıcı bir kuraklık ve dondurucu soğuklarla baş edemeyiz! Çok zamanımız kalmadı! Atmosferdeki sıcaklık +2 dereceyi aştığında tüm bunlar, dizi filmler ya da akşam haberleri olmayacak. Hepimizin katı gerçeklerine dönüşecekler.

*** Ana fikir olarak aktardıklarım; aşağıdaki farklı deneylerin korele edilmiş çıkarımsal sonucudur.
Anlattıklarımdan, çılgın ya da önemli biri olduğum anlamı çıkmasını istemem. Aksine, sıradan, herhangi birinden farklı değilim. Eğer bir farkım varsa; belki fazla düşünüp, çok soru soran ve çok okuyan insanlardan olduğum söylenebilir. Eskilerin deyimiyle; kütüphane müptelası! ****

Muzafer Sherif (Muzaffer Şerif Başoğlu)
https://tr.wikipedia.org/wiki/Muzafer_Sherif

Robbers Cave Experiment
https://www.youtube.com/watch?v=8PRuxMprSDQ&t=18s

Robbers Cave Experiment
https://www.youtube.com/watch?v=6QGNxRGgBwM&t=13s

Cognitive Dissonance (Algısal Uyumsuzluk)
https://www.youtube.com/watch?v=gN-6nBs7sbI

Otokinetik etki deneyi
https://tr.wikipedia.org/wiki/Otokinetik_etki_deneyi

Asch deneyi
https://tr.wikipedia.org/wiki/Asch_deneyi

Sosyal Psikoloji: Conformity Deneyi (Ash Deneyi)
https://www.youtube.com/watch?v=h8-yzpjMdFs

Asch Experiment
http://www.simplypsychology.org/asch-conformity.html
  

İsimler

Tanıdık isimler vardı
çocukluğumdan, gençliğimden
yazılarını okuduğum,
şarkılarını dinleyip
filmlerini izlediğim.
Konuştuklarım, tanıştıklarım.
Ayak üstü sohbet ettiklerim,
birlikte içtiklerim;
ya da hiç karşılaşmadıklarım.
Sevdiklerim, hiç sevemediklerim.
Tanıdık insanlar vardı
gençliği yitirirken tanıştıklarım
düşüncelerini bildiklerim,
ses tonlarını kulaklarımdan silemediklerim.
Hepsi birer birer gittiler,
sonsuzluğa göçtüler.
Şimdi dünya daha farklı,
tanımadığım yüzler,
kim olduklarını bilmediklerim.
Gökyüzü bile tanıdık değil,
soluduğum hava,
izlediğim gün batımları,
ufuklar;
Ben de değiştim;
daha sessiz,
daha durgun,
kimselerin tanımadığı kimsesiz
düşünceleri, kelimeleri
tuşlu ekranlara taşır oldum.
Bir kez sevmiştim de;
şimdi o duyguyu da unuttum.
Aklımda kalanlar
yalnızca renkler ve uçuşan düşünceler,
benimle birlikte onlar da sonsuzluğa göçecekler.

öyle şeyler olur ki hayatta

Öyle şeyler olur ki hayatta,
gün gelir tüm dengenizi yitirmişken,
sevdiğinizin taktığı borçlarla boğuşurken,
sağım solum savaş, kan, nefret derken;
bir bakmışsınız aşık olmuşsunuz
tüm dünya toz pembe..
puantiyeli hayatlar
Öyle şeyler olur ki hayatta,
gün gelir aşık olup, yüreğinizi sımsıkı
bağladığınız
aldatır sizi başka bedenlerle
bir bakmışsınız aşk bitmiş
perde düşmüş gözlerden
gerçek çıplak ve yalın
acıtır
işte öyle
acıtır acıtır yine de..
bir umut ararsınız içinizde
alıştığınız tekdüze yaşamda..
...
Cahillik te böyledir
mutludur
her daim kendi kabında!
....
Boşverin dünyayı,
hadi kar topu oynayalım dışarda.
Çocuk kalalım
nefes aldığımız her anda!

https://youtu.be/iOHkyZ62jjQ

Bilgilendirme!

Bulunması gerektiğine inandığım bir not düşmek istiyorum.

Bloğumda paylaştıklarım bireysel düşünce ve duygularımdır. Herhangi bir kişi veya gruba yönelik değildir. Zaman zaman yazdıklarımı silmemin nedeni, internette gezinirken denk geldiğim fotoğraf, kişi, isim, olay veya benzeri konular ile yazılarım arasında bir bağ kurulmasını istemediğim içindir.

Makale ve şiir formatında yazdıklarımın, bilimsel ve düşünsel bağlamda değerlendirilip, okunmasını arzu ettiğim için tekrar gözden geçirerek, bloğumda bulunmasının yanlış anlaşılmalara neden olabilecek nitelikte olduğuna inandıklarımı silmeyi tercih ediyorum.

Esen kalın.

Tahta Bisiklet ve hayaller...

Yıllardır bisiklet konusunda yazıp çiziyorum. Kurduğum bisiklet grubu, fikir öncülüğü yaptığım bazı turlar, gruplar, etkinlikler, bisikletin orta öğretim derslerine alınması için yaptığım başvurular vs vs vs ile hem toplumu bilinçlendirmeye çalıştım; hem de olumlu-olumsuz yönleriyle tartıştım. Doğru sürüş nasıl yapılırdan, bisiklet bakımına, bisiklet seçimine; farklı hava şartlarında sürüş tekniklerinden, kampçılık konularına kadar bir çok alanda sizlerle düşünce ve yıllar içinde edindiğim bilgileri paylaşmaya çalıştım.

(Detay istenirmiş. Buyurun detay vereyim. Yıllarca uluslararası projelerde, proje mühendisliği yaptıktan sonra 2008 global krizinden etkinlenmiş olan çalıştığım İngiliz firması; tüm projelerini kapatma kararı aldığında yıl 2009 başlarıydı. İşsiz kalmış ve kendimi eski dostum bisikletime vermiştim. O sıralarda, Aylin ile tanıştık. Bir yandan çocuğuna bakıyor, diğer yandan okullarda bisiklet ile ilgili konferanslar için slaytlar hazırlıyordu. Benim aklımda ise, elbette proje mühendisi kafasıyla daha sistematik hale getirerek bilinçlendirme düşüncesi vardı. Bunun yolu ise, Milli Eğitim Bakanlığı'ndan geçiyordu. Aylin'in düşüncesi de güzeldi ancak bir kişiye bağlı olması nedeniyle kanımca sürdürülebilir değildi. O devam ederken; ben de Bakanlıkla yazışmaya başladım. Derken 2010 yılında Cumhurbaşkanlığı'na da başvuruda bulundum. Yazışmalar böylece bir müddet sürüp gitti. Bir süre sonra 2010 yılının kış ayıydı; gelen cevapta; konu ile ilgilenildiği ve ilgili birimlere aktarıldığı yazıyordu. Sevindim. Ardından birkaç yazışma daha oldu. Konunun detaylarını aktardım. Uygun görüldü. Okul kitaplarının hiçbir sayfasında bisiklet ile ilgili bir kelime geçmezken; bisiklet artık yavaş yavaş kitaplarda yer almaya başlıyordu. Ancak benim açımdan tek sorun ayrı bir ders olarak ön görülmemiş olmasıydı.

Çocukluğumu bir yana bırakacak olursak; gençlik yıllarımı da hesaba katarak on binlerce km pedal çevirdiğimi söyleyebilirim. Uzun soluklu ve kısa süreli vs olmak üzere epey sürüş yaptım. Bu deneyimlerim ile birlikte konuyu takip ettiğim yabancı kaynakların bilgilerini de derleyerek birçok yazımı Milliyet blogda paylaştım. Yüz binlerce kişi tarafından okundu. Paylaştığım veriler, dediğim gibi hem kendi deneyimlerime dayanmaktadır hem de takip ettiğim yabancı kaynakların özetleri niteliğindedir.

Şahsen, bisikletin insanın evriminde yeni basamak olacağına olan inancım ile, otobüs, tren vs araçla taşınmasına sıcak bakmamışımdır. Eğer mesafe yüzlerce km değilse ve zaman darlığı yoksa; gidilecek yere bisikletle gidilmesini düşünürüm. Şu veya bu nedenle metalaştırılmasına da sıcak bakmadım hiç. Reklam olarak kullanımının ilgi çekmesi nedeniyle kullanılmasına rağmen, ne sosyal sorumluluk olarak firmaların kendi ürünlerini ya da isimlerini tanıtmak için öne çıkarmalarına olumlu bakmışımdır ne de kadının cinsel bir öğe olarak ilgi çekiciliği ile bisikletin daha geniş kitlelere tanıtılmasına.

Los Angeles'deki Critical Mass kitlesi ile temaslarımda, geniş kitlelere sürdürülebilirlik açısından yeterli mesajın verilmediği konusundaki tartışmalarımızda da aynı bakış açısını korumuşumdur. Var olan araç yollarını kullanmanın tehlikeleri ki New York'da ciddi sorunlar ve kazalar yaşıyorlardı; sürdürülebilir bir yöntem olmadığı konusunda değerlendirmeler yapmışızdır. Ayrıca, hiç bir ülkenin Devlet yönetimi (ki Kopenhag ve İsveç'in güneyi hariç; oradaki yönetim anlayışı dünya ortalamasından farklıdır) var olan yollara bütçeden pay ayırıp yeni korunaklı yollar yapmaya niyetli olmayacaklardır. EuroVelo bir noktada başarı gibi görünse de, kanımca bizdekine benzer sürücülerin orada olması durumunda kullanılamaz derecede tehlikeli hale gelecektir. Ayrıca istasyonlar konusunda ne kadar yol alındığı da ortadadır. Sonuç olarak; eğer projede kaynak AB'den sağlanamıyorsa ki sağlanan miktar nereye harcanıyor bilmiyorum; ortada kayda değer bir şey yok. Bu durumda, bisiklet severlerin ortak çabası gerekiyor. Kimi zaman elimizi taşın altına koymalı ve bizler çalışmalıyız; kimi zaman ise eğer mümkün olabilirse bir fon oluşturulması için çabalanması gerekir.)

İlk yıllarda bütün grupları tek çatı altında birleştirme fikrine kapılmıştım. Ardından, bilmiyorsunuz çünkü hiç seslendirmedim; Avrupalı ve Amerikalı bisiklet grupları, Critical Mass katılımcıları ve sosyal medya çalışmalarını da dahil ederek global bir birleşmeyi hayal ettim. Amacım Birleşmiş Milletlerde bisikleti gündeme getirmekti. Büyük hayal! Dünya çapında bisiklet kullanıcı hakları bütünün yayınlanmasını sağlamak. Neyse, daha ülkemizde bazı sorunlar yaşayarak; bu kadarı yeterli diyerek vazgeçtim diyelim. Umarım birileri daha çıkar ve böyle büyük haller kurar.

Bisikletle dünya turu yapanlar var. Doğrudur. Fakat sizlere aktarmaya çalıştığım bakış açısı bu değildir. Sosyal ve geniş kitlelere yayılmış bir üst kültür oluşturulmasından bahsediyorum. Dünya turu yapınız; o sizin maceranızdır. Fakat asıl macera bana göre global bir birlikteliktir; önce şehirleri sonra da ülkeleri birbirine bağlayan yolları hayal ediyorum. Bisiklet okullarını, kamp alanlarını, otellerini hayal ediyorum. Oluşan bu kültürün tüm dünyaya yayıldığını hayal ediyorum.

Bakınız; dünya kültürlerini birbirine bağlayan bir dil yoktur. Bilim, harikadır (benim tek cennetimdir) ama tüm dünya kültürlerini birbirlerine bağlayıp; ortak dil olamadı (bir yığın sebebi var; burada bu konuyu tartışmayacağım; yeri burası değil). Öte yandan global ekonomi ise kıtaların birbirleriyle iletişimini sağlamadı; aksine güçlü-zayıf ayrımını derinleştirdi. Paranın sahiplerini ve işçileri oluşturdu. Sosyal sınıfı ne olursa olsun; bisiklet sürücülerinin doğal olarak sosyo-eşitliğe ulaştıklarına hiç şahit oldunuz mu? Buradaki tek ayrım bisiklet markası ve kıyafeti oldu. Bu markalaşmayı kim - ne sağladı dersiniz? Bisiklet üreticileri ve reklamları ile verdikleri mesajları neden olmuştur. Zenginin bisikleti karbon titanyum oldu; işçinin bisikleti çelik hadi olmadı alüminyum. Zenginin kaskı karbon, işçinin ki strafor. Neyse fazla detaya girmeyelim. Anlatılmak istenen şudur ki; paranız, zamanınız varsa dünya turu yapınız; bu konumuzun dışındadır. Konumuz global anlamda sosyal niteliktedir. Sosyo-eşitlik fikrinin okuldan başlayıp, dünya geneline taşıyacak ana fikrin bir üst kültür ile globalleşmesi düşüncesidir. Nesilden nesile aktarılan şeyin (düşünce-yaşam biçimi-müzik-anlayış-inanç vs vs vs) adı kültürdür.

(Tek çatı toplantısı, tarihi yanlış anımsamıyorsam 2011 yılında İzmir'de gerçekleştirilmiştir. Ardından, Federasyon ile temasa geçip, onların desteğini aramış olmama rağmen; birliğin kişisel anlaşmazlıklar nedeniyle tam olarak sağlanamaması nedeniyle; olamamıştır. Dilerim sizler bunu başarırsınız..)

Fakat öte yandan, bisiklet ne yazık ki çok ciddi bir üretim ekonomisi olma yolunda ilerlemeye başladı. İnsanlara kendi tahta bisikletinizi yapın demek için artık çok geç oldu! Vizyon kendiliğinden uçtu gitti. Ancak vizyonunuzu lütfen geniş tutunuz! Laylaylomcuların etkisinde rehavete kapılıp, yemeli içmeli, sosyal aktivite, arkadaş, sevgili bulma platformuna indirgemeyin. Yalnızca spor olarak da değerlendirmeyin.

Peki bisiklete nasıl bir anlam yüklemeli diye sorunuz? Sonra biraz hayal edin.
Yüzyıl kadar önce bu kadar çok araç yoktu. Yollar da yapılmamıştı. Ama bisiklet vardı. Araçlar, yolların yapılmasını sağladı. Yollar, bizleri birbirlerimize yakınlaştırdı. Ticareti kolaylaştırdı. Ulaşmayı rahatlattı. Peki bisiklet ile ne yapılabilir?

Bir şehir hayal edin. Kopenhag değil. Malmö değil. İstanbul! Şehrin her yerinin bisiklet yolları ile bağlantılı olduğunu düşünün. Ezilme korkusu yaşamadan sabah bisikletinizle istediğiniz yere gidebildiğinizi hayal edin. Sonra şehirlerin bisiklet yolları ile bağlandığını hayal edin. Malmö ile Karlskrona arasını değil. İstanbul ile Ankara, Ankara ile Adana, Adana ile Antalya, Antalya ile Kapadokya. Kapadokya ile Malatya. Malatya ile Sivas. Sivas ile Erzurum. Erzurum ile Artvin. Artvin ile Kars. Kars ile Trabzon. Trabzon ile Sinop. Sinop ile Bolu. Bolu ile İstanbul. Böyle böyle bütün yurdun bisiklet yolları ile ağ ağ örüldüğünü hayal edin. Diğer araçların giremediği, fiziksel olarak, hendekle ayrılmış yollar olduğunu düşünün. Eğitim sistemimizde, bisiklet eğitiminin zorunlu dersler arasında olduğunu hayal edin.

Hayal etmezseniz, isteyemezsiniz. İstemezseniz düşünmezsiniz. Düşünmezseniz planlayamazsınız. Planlayamazsanız adım atamazsınız. Adım atamazsanız gerçekleştiremezsiniz.

Hayal edin ki artık bir adım sonrasına geçin!

Ardından tüm dünya bisiklet severleri ile Türkiye'de bir sürüş ve toplantı olabildiğini hayal edin.

Onlara, biz ülkemizde bunları yaptık; siz de yapabilirsiniz diye anlattığınızı da hayalleriniz içine katın...

Bir adım daha ilerisi var mı? Bisikletle aya gidelim demeyeceğim! Ama bir adım ilerisi de var. Henüz bunu dillendirmeyeceğim. Eğer bu hayali noktaya kadar gelebilirsiniz; hem bunun için duyduğum sevinci hem de bir adım ilerisini sizlerle paylaşacağım (elbette benim yaşam sürem içindeyse..)

Sevgiyle kalın.